Bilgi almam gereken bir konu olduğunu düşündüm ve okudum, zamanı geliyor çünkü, sizlerde okuyun derim.
Hatta bu konu hakkında uzman görüşlerini de paylaşsak bayağı bir yol almış oluruz sanırım..
Sizin tecrübelerinizde birçok anne baba için yol gösterir, yani sizler bu eğitimi nasıl verdiniz diyorum ben?
ÇOCUK ve CINSEL EGITIM
Burada cinsel egitimin verilmesi mi gerekir verilmemesi mi onu tartismayacagiz. Çünkü "ben çocuguma cinsel egitim vermiyorum " diyen anababa yaniliyordur. Cinsel egitim ailede alinan sosyal, beceri, davranis gibi tüm okul öncesi egitim gibi siz vermeseniz de alinir. Bu nedenle bence bunu nasil dogru biçimde yapacagimizi tartisalim. Çünkü bu konuda yapilabilecek hatalar gelecekte önemli duygusal yara ve davranis bozukluklarina yol açabilir.
Tabi ki cinsel egitim denince akla toplumumuza uymayan yabanci kültürlerden kopya edilmis davranislar gelmemeli akla. Biz çocuklarimiza kendi istemedigimiz hiç bir seyi ögretmeme, inancimiz dogrultusunda davranma hak ve özgürlüklerine de sahibiz. Benim burada anlatacaklarim sizin için çok uç da olabilir çok ilimli da. Herkes kendi yorumunu yapacak ve kendine bir yol belirleyecek. Bunun için bir reçete beklemeyin sizin de emeginiz gerekiyor.
Eger çocuk dogum, cinsiyet farki, anababanin islevleri gibi konulari anababasindan ögrenmezse baska kaynaklardan cevap aramaya baslayacaktir. O zaman sonuç hiç de istendigi gibi olmayabilir.
Bizde çok uygun yasta sorulan "ben nasil dogdum" gibi masum sorulara verilenyanitlar neredeyse gelenekseldir. "Leylek, lahana, allah verdi" bunlardan yalnizca bazilari. Ya da dogru ama korkutucu ya da abartilidir. Kiz çocuklari özellikle büyüdüklerinde anneler dogumun ne kadar sancili oldugunu anlatmayi, onun dogumundan ne kadar mutlu oldugunu anlatmaya yeglerler. Ya da tümüyle susup bunun hiç bir zaman konusulamayacak bir tabu oldugunu düsündürtürüz. Çocuk artik soru sormamasi gerektigini hissedebilir. O zaman dogal olan meraki suçluluk duygusu ile birlesir, zaten bu da ömür boyu cinsellik=suçluluk ikilisini karsimiza getirir.
Ilk cinsel sorular cinsiyet farki ile ilgili olanlar 2. yasta, dogumla ilgili olanlar ise 3-4 yaslarinda baslarlar.
Neden benim pipim yok? Kizlar ve erkeklerin bedenleri farklidir. Burada hayvan örnekleri verilebilir. Kizlarin pipisi onlar bebekleri dogurabilsinler diye yoktur. Sadece anneler çocuk yapabilir.Erkekler anne olamaz.
Babamin neden gögüsleri yok? Yalniz annelerin gögüsleri olur, yani dogan bebeklerini besleyebilsinler diye.
Bebekler nereden gelir? Bebekler annenin içinden çikarlar. Onlar annenin karninda büyürler. Annelerin içinde çocuklarin büyümesi için sicacik bir bebek yuvasi vardir. Kizlar da büyüyünce anne olur,bebek yapabilirler.Bebek dünyaya gelecek kadar büyüdügünde disari çikar.
Bebek nereden disari çikar? Bebek yeniyken çok küçüktür. Anne karnin içinde biraz büyür beslenir, sonra annedeki birdelikten disari çikar.Özellikle bebegin diski yolundan gelmedigi ve bebek dogurma olayinin sindirimsistemi ile ilgili olmadigini anlatmak yararli olabilir. Çünkü çocugun ilk fantezileri bu yöndedir.
Çocuklar bu açiklamalari dinleyip uzun bir süre seslerini çikarmazlar. Bu sindirmedönemidir. Sonra konu ile ilgili daha ayrintili bir soruyla karsiniza gelebilirler. Bazi çocuklarin yasadiklari yerler kalabalik, oyunlari birlikte ve serbest olabilir. Bu çocuklar yanlisya da dogru bu bilgileri sokaktan ögrenir sorulari ile de anne babalarini sinarlar. Verilecek kaçamak ve dogru olmayan yanitlar anababa- çocuk ikilisinin karsilikli güven iliskisini bozar.
Bebek annesinin içine nasil girer?Belki de en zor soru bu. Tüm kizlarin bedeninde pek çok minik yumurta vardir. Bunlar midede degil daha asagida otururlar. Bunlar kus yuvalarinda gördügümüz ya da yedigimiz yumurtalara benzemezler. O kadar küçüktürler ki kalemle çizecegin bir nokta bile daha büyük olacaktir. Bir kadin çocuk sahibi olmak istediginde bu yumurtalar bebek evinde bebege dönüsmeye baslarlar. Bu bebek evi de yiyecegin gittigi midenin asagisinda bir yerdedir.Bebek bir okul yili süresince büyür gelisir
Tohum annenin karnina nasil girer?Bu da en zor sorulardan biri. Tohumlar babanin penisinden çikar. Bu penis çocuk büyüdügü zaman büyük olur. Yapisi annedeki bebegin çiktigi yere girebilecek biçimdedir. Annedeki bu delige vajina diyoruz. Anne ile babanin bu birlesmesine cinsel iliski ya da sevisme diyoruz.Bu birbirini çok seven anababalarin yapabilecegi bir seydir. Bu nedenle çocuklarini da çok isteyerek yapar ve çok severler.
Bazi çalismalar çocuklarin 16 yasina gelene degin 10 tanesinden üçüne cinsel yönden bir taciz ya da istismar oldugunu bildirmektedir. Bu sanildigindan daha fazla rastlandigini göstermektedir. Ancak hep hiç bir zaman bizim basimiza gelmeyecegini düsünürüz. Ve de basimiza gelse bile ya biz daha da kötüsü çocuklarimiz susup söylemeyebilirler.
Böyle bir olayi söylemek çocuklar için çok güçtür. Birçogu bu sirla ömür boyu yasarlar. Böylece de ailenin böyle durumlarda verebilecegi sevgi ve destekten mahrum kalirlar. Daha mutsuz ve daha az üretken bir yasamlari olur.
Zaman zaman ise bazi çocuklar bu olayi anlattiklarinda ailelerinin kendilerine inanmayacagindan ya da kendilerini suçlayacagindan korkabilirler. Bu dogru da olabilir. Bir çok kiz çocugu böyle bir sarkintilik ya da kötü dokunuma olaylarini anlattiginda - özellikle annesine- "sen ne yaptin, nasil kiskirttin ki bunlar basina geldi" ya da "aman babana söylemeyelim çok kizar "biçiminde mesajlar almistir.
Cinsel taciz bir yetiskinin çocugun izni olmadan bedenine cinsel amaçla dokunmasi ya da cinsel bir eyleme bakmaya zorlamasi ya da sözle cinsel içerikli mesajlar vermesidir.
Çocuklar aslinda iyi niyetle dokunma ile kötü niyetle dokunma arasindaki farki çok güzel anlarlar. Çok küçük yaslarda bile ben Ahmet amcamin kucagina giderim, Mehmet amcaminkine gitmeme ayirimi bile yapilabilir.
CINSEL ISTISMAR SONRASI NE OLUR ?
Böyle bir olayla karsi karsiya kalan çocugun tepkisi yasina ve taciz ya da istismarin türüne göre degisebilir. Sunlar olabilir:
1. Büyük çocuklar asagilanmis, kirlenmis çok ahlakdisi bir sey yapmis gibi hissedebilirler.Özellikle kiz çocuklari.
2. Daha küçük çocuklarin ne olup bittigi ile ilgili kafalari karisabilir.
3. Taciz eden yakindan taninan biri ise o kisi ile ilgili kafalari karisabilir.
4. Hiç nedensiz ailesine, kardetlerine öfkeli olabilir.
5. Çok kaygili olabilir.
6. Güvensiz ve utangaç olabilir.
7. Kendine saygisi azalir.
Böyle bir olayla karsilasan çocugun yasaminda su degisiklikler olabilir.
1. Gece altina kaçirmaya baslayabilir.
2. Kabus görmeye batlayabilir
3. Insanlara daha çekinik yaklatabilir.
4. Anneye daha fazla yapisik olabilir.
5. Durup dururken aglamaya ya da küçük seylerden etkilenmeye baslayabilir.
6. Ya da hiç yapmadigi bir biçimde eskisinde daha iyi hiç hata yapmamaya çalisan bir çocuk olabilir.
7. Tekrarlayici masturbasyon gözlenebilir.
8. Tekrarlayici el ve vücut yikamalar olabilir.
9. Karin agrilari, bas agrilari olabilir.
10. Parmak emme ya da ayiyla yatma gibi bebeklik dönemlerine geri dönüs olabilir.
11. Yeme problemleri batlayabilir.
12. Üzerini giyip çikarirken soru çikarmaya baslar.
Böyle bir durumla karsilasildiginda aile içinde ne yapilabilir.
1. Çocugunuza diger kardeslerden daha fazla yardim etmeyin ya da ilgi göstermeyin
2. Kendisini degisik hissetmesine neden olmayin
3. Günlü yasaminizi eskisi gibi sürdürün çocuk eski aktivitelerine kisitlanmadan devam etsin.
4. Diger çocuklara da yaslarina uygun bir biçimde açiklama yapin.
5. Diger insanlarin sorularini nasil yanitlayacaklarini onlara ögretin
Çocuklar böyle olaylari neden anlatmazlar
1. Çünkü utanirlar.
2. Kisi yakinlari ya da akrabalaridir.
3. Tacizci tehdit etmistir yani olanlari söylerse hapse girecegini ya da ölecegini söylemistir.
4. Hiç kimsenin kendilerine inanmayacagini düsünürler
5. Baslarina is açmak istemezler.
6. Tacizci korumak istedikleri bir kitidir.
7. Bunu açiklayacak konusma kabiliyetine sahip degildirler.
Böyle bir sey açiklandiginda ne yapilmali:
1. Sakin olun, öfkenizi, utancinizi yansitmamaya çalisin. Çocugunuza yalniz basina halledemeyecegi bir durumda kontrollü oldugunuz mesajini vermis olursunuz.
2. Çocugunuzun tüm anlattigini ciddiye alin ve dinleyin. Çocuklar özellikle küçük olanlar bu konuda hiç yalan söylemezler.
3. Çocugunuz bu konuda kendini sorumlu ya da suçlu hissediyor olabilir buduygusunu bilip o yönde mesaj vermemeye çalisin. Örn: Ben sana yalnizasansöre binme demedim mi gibi.
4. O anda yapabilecegi baska bir sey olamadigi simdi güvende oldugu için mutluoldugunuzu söyleyin. Bu onu acaba baska ne yapabilirdim konusunda rahatlatacaktir.
5. Dinleyin ama ayrintilari anlatmasi konusunda israr edip sorular sormayin, bu zamanla kendiliginden olacaktir.
6. Bu olayin yalnizca onun degil herkesin basina gelebilecegini vurgulayin.
7. Bu olayi yalniz basiniza gögüslemek zor geliyorsa güvendiginiz bir yakininizdan ya da bir profesyonelden yardim alin.
8. Gerekiyorsa tibbi yardim almaktan da çekinmeyin.
9. Duyarlar ögrenirler, ne derler gibi çagdisi düsüncelere kapilmayin.Tabi ki diger insanlar bu konu ile ilgili sorular sorabilirler. Sizin bu konuda sessiz kalmak en dogal hakkiniz. Çocuklarinizin da çevrenizdeki insanlara bu konuyu nasil aktaracagini denetlemek isteyebilirsiniz.
Çocuklariniz ya da çocugunuza bu konuda ona ya da onlara bir sey soran olursa sunlari söyleyebilecegini ögretebilirsiniz.
1. Bu konuyla ilgili konutmak istemiyorum.
2. Tamam, birisi yanlis bir sey yapti ama hallettik bitti.
3. Sen iyi arkadasimsan bu konuda konusmak istemememi anlayisla karsilarsin.
Aileler de söyle diyebilirler
1. Ilginize tesekkür ederim, konu ile ilgili konusmak istemiyorum.
2. Evet hepimiz çok üzüldük, üstesinden gelmeye çalisiyoruz.
3. Çok israr edilirse kizmayin, lütfen bana yardim edin, çocuguma kimsenin bir degisiklik olmus gibi davranmasini, zavalli çocuk durumuna düsmesini istemiyorum.
*Lütfen kimseye hesap vermek zorunda olmadiginizi
*Ailenize iliskin bazi sirlari saklamanin en dogal hakkiniz oldugunu
*Zamanla insanlarin konu ile ilgisi azalacagini unutmayin.
Bu tür zor yasam olaylari ile basa çikmasi için çocuklara nasil yardim edebiliriz:
1. Her konusmak istediginde sabirla dinleyin.
2. Bunun onun hatasindan kaynaklanmadigini defalarca anlatin. Bunu kabullenmeleri çok uzun zaman alacaktir.
3. Oyun hamurlari ile birlikte oynamak ve olusan sekilleri birlikte konusturmak her zaman duygularini disa vurmalarini saglar.
4. Resim yapma ya da parmak boyasi ayni biçimde kullanilabilir.
5. Su ve kumla oynamak da gerginligi azaltir.
6. Kendi bedenlerinin sesini duyma ve algilama için: Müzik ile dans etme, çok büyük kagitlara bedenlerinin degisik bölümlerinin dis hatlarini çizme, aynaya bakarak konusma, bebeklik resimlerine bakarak konusma
7. Daha büyük çocuklar için günlük tutmak, teybe duygularini anlatmak, daha uygun olabilir.
8. Kendilerine olan güvenlerini kazanmalari ve daha girisken olabilmeleri için onlara yardim edin.Yerinde ve zamaninda yaptiklari dogru davranislari için övün. Yergileriniz övgülerinizden az olsun.
Kendi kendine karar verebilmesi için geri çekilin ve destekleyin.
Yaraticiliklarini övün.
Kolleksiyonlarini tesvik edin ve yardim edin.
Ona bir kutu vererek içini ve disini kendi istedigi gibi süslemesini söyleyin. Disini"Digerleri beni nasil görüyor" içini "ben kendimi nasil görüyorum" olarak süslesin. Bunu gizli bir yerde tutmasini tesvik edin ve zaman zaman üzerinde konusun.
Bütün bunlar olurken kendinizle ilgili de yapilmasi gereken seyler var.
1. Kendinize zaman ayirin, gerginliginizi azaltir.
2. Yardim gruplari bulabilirsiniz çevrenizde.
3. Eger inaniyorsaniz dini yardim alabilirsiniz.
4. Sizi ciddiye alacak ve yardim edecek gerçek bir dostunuza mutlaka danisin.
5. Sizde düsünce ve duygularinizi yazarak daha iyi düsünebilirsiniz.
6. Fizik aktivitenizi ve her gün disariya çikmayi ihmal etmeyin.
Çocuklara güvenlik önlemleri nasil ögretilebilir.
1. Onlara bir öpücük istendiginde ya da hiç tanimadigi birisi bir sirri paylasmak istediginde hayir demesini ögretin. Bunu kimsenin yapmamasi gerektigini ve eger böyle bir teklif gelirse size söylemesi gerektigini ona hiç bir sekilde kizmayacaginizi anlatin.
2. Onlara HAYIR demenin de dogru bir davranis oldugunu, bunu herkesin yapmasi gerektigini anlatin.Bazilari hayir diyemedigi için yakinlarinin bile istemedikleri davranislarina katlanabilirler. Onlarla birlikte yüksek sesle HAYIR deme çalismalari yapin.
3. Onlara bedenlerinin kendilerine ait oldugunu anlatmaya çalisin. Bunu cinsel organlari da içerdigini söylemeyi unutmayin. Siz cinsel organlardan rahatça ve ismiyle söz ederseniz onlar da rahatlarlar. Üzerinde konusulmayacak tabu bir konu olmaktan çikar. Ya da herhangi bir biçimde cinsel organi istemedigi bir biçimde ellenmis bir çocuk organindan nefret ediyor olabilir. Bu da ilerde cinsel sorunlar ortaya çikacak demektir. Siz onun bedenini severken cinsel organini da sevdiginizi ifade ederseniz kendine deger verir.
4. Onlara kendilerini güvende hissetmedigi zaman büyüklerin her sözünün de dinlenmesinin gerekli olmadigini anlatin.
5. Onlara kendilerini korkutan kisilerden kaçmayi ya da yüksek sesle bagirmayi önceden ögretin.
*Cocuk ve Ergen Ruh Sagligi ve Hastaliklari Anabilim Dali, Cukurova Universitesi Tip Fakultesi, Balcali, Adana
