B1 VİTAMİNİ
Tiamin adıyla bilinir. İlk keşfedilen B Vitaminidir. Vücutta karaciğer, kalp ve böbreklerde çok az depolandığı için günlük olarak alınması gereklidir. Fazla alındığında da idrarla atılır. Oldukça dayanıksızdır. Alkol, kafein, yiyecek katkıları, antibiyotik kullanımında etkisiz hale gelir. Fırında pişirilme işleminde suda pişirilmeye oranla daha az tahribata uğrar.
B-1 Vitaminin Etkileri
Koenzim gibi hareket ederek vücutta önemli görevler yapar.
- Başta glikoz olmak üzere Karbonhidrat metabolizmasında rol alarak enerji üretimine katılır. Bunu özellikle hücresel düzeyde gerçekleştirir.
- Etanolün su ve karbondioksite dönüşümünü sağlar.
- Yağ asitlerinin ve sterol denen maddelerin üretimine katılır. Bu yolla besinlerle alınan karbonhidratların gereğinde kullanılmak üzere yağa çevrilerek depolanmasını sağlar.
- Sinir sisteminin işlemesine yardımcı olur. Bunu sinirsel iletide önemli görevi olan asetil kolin maddesinin üretimindeki rolü ile yapar.
- Mide, kalp ve barsakların adalelerinin çalışmasına etkisi vardır.
- Büyümeye etkilidir.
- Zihin faaliyetlerine olumlu katkısı vardır. Özellikle öğrenme üzerine yararlıdır.
- Damar duvarına yağların yapışmasını engelleyerek damar sertliği (=atheroskleroz) oluşumunu önler.
B-1 Vitaminin Eksikliği
Uzun yıllardır bu vitamin eksikliğinin bazı sorunlara yol açtığı bilinmektedir.
- Ruhsal sorunlar, depresyon, sıkıntı, isteksizlik, gerginlik, konsantrasyon zorluğu,
- Halsizlik, yorgunluk hali, kuvvetsizlik, adale ağrıları,
- İştahsızlık, karın ağrısı, kabızlık gibi sindirim sorunları.
- Dermansızlık, kalp ritminde yavaşlama ve göğüs ağrısı yakınmaları oluşur.
- Eksiklik arttıkça kalp ritmi düzensizlikleri, ayaklarda iğne batması hissi, duyu kayıpları ile adalelerde hassaslaşma ve incelmeler ortaya çıkar.
- Göz sinirinin etkilenmesi ile görme bozulur.
- Beriberi hastalığına yol açar. 4 tipi vardır Bebeklik, yaş, kuru ve alkolik beriberi. Bebeklerde büyüme durur, ince tiz sesli bir ağlama ve kalp çarpıntıları meydana gelir. Yaş tipi ayak ve bacaklardan vücuda ilerleyen şişme (=ödem) ve kalp yetersizliği ile seyreder. Kuru tipi ise kilo kaybı, adalelerin incelmesi ve sinirlerin dejenere olmasına yol açar. Alkolik tipine Wernicke-Korsakof Sendromu da denilir. Beyin ile adaleleri tutarak yürüyememe, hafıza kaybı ve kişilik değişikliği yapar. Bu hastalık tedavi edilmediğinde ölümle sonuçlanır.
B-1 Vitaminin Fazlalığı
Vücutta önemli miktarda depolanamadığı için atılmaktadır ve toksik etkisi gözlenmemiştir. İğne şeklinde kullanıldığında ağrı ve ödem yapabilir.
B-1 Vitaminin Tedavide Kullanımı
- Zona Hastalığında,
- Şeker hastalarının duyusal kusurlarının (Neuropathy) tedavisinde,
- Ameliyat sonrası ağrı giderilmesinde,
- Alkolik kişilerde,
- Kalp çalışmasının desteklenmesinde,
- Araç tutmalarında,
- Mide asidi üretimine etkisi nedeniyle değişik nedenlere bağlı bulantılarda ve sindirim şikayetlerinde,
- Huzursuz, morali bozuk ve depresif ruh halinde,
kullanılmaktadır.
B-1 Vitaminin Gereksinimi
Barsaklarda bulunan bakteriler tarafından da bir miktar üretilmektedir. Günlük gereksinim yaşa göre değişir. Erişkinler için 1,5 mg. Yeterlidir.
Yaş | Gereksinim mg / gün |
0 - 1 | 0.4 |
1 - 3 | 0.7 |
4 - 6 | 0.9 |
7 - 9 | 1.1 |
10 - 12 | 1.3 |
Bazı durumlarda B-1 Vitamini ihtiyacı artabilir. Yoğun stres altında olmak, ateşli hastalıklar, ishal, ameliyat öncesi ve sonrası, sigara, alkol, çay, kahve tüketimi, gebelik, emzirme, ilaç kullanımı gibi durumlarda alınması gereken miktarlar daha fazla olmaktadır.
B-1 Vitaminin Doğal Kaynakları
Kuru bira mayası, hububat, kuruyemiş (fındık, fıstık, ceviz) ve baklagillerde (fasulye, nohut, bakla, mercimek ) bol olarak bulunur. Tereyağı ve bitkisel yağda bulunmaz.
Kaynaklar | 100 gr.da mg. Olarak |
İşlenmemiş buğday | 0.4 |
Beyaz ekmek | 0.05 |
Kepek | 2 - 4 |
Baklagiller | 0.4 |
Kuru bira mayası | 6 - 24 |
Taze sebze, meyve | 0.02 |
Koyun eti taze | 0.16 - 0.20 |
Sığır eti taze | 0.08 - 0.30 |
Balık eti taze | 0.01 - 0.1 |
Yumurta | 0.9 |
Süt | 0.04 |