KategorilerFluorid veya fluor kemikler, vücut sıvıları ve dişlerde bulunan bir eser elementtir. Diş çürükleri birden fazla faktörün yer aldığı enfeksiyöz bir hastalıktır. Fluorid diş çürüklerini önlemede veya yeni oluşmakta olan diş çürüklerini durdurmada en etkili ve basit yöntemdir. İlk defa ABD ve Kanada'da 1945 ve 1946 yıllarında içme sularının fluoridlenmesinden sonra fluorid kullanımı ile çürükten korunmada büyük bir başarı elde edilmiş ve bundan sonra da diş çürüklerinin önlenmesinde ve koruyucu diş hekimliği uygulamalarında temeli fluorid tedavileri oluşturmuştur. Suların fluoridlenmesindeki başarı üzerine araştırmacılar Fluorid'in etki mekanizmasını araştırmış ve çocuklarda gelişim esnasında vitamin ve minerallerin verilmesi gibi suların fluoridlenmesi veya Fluor tabletlerinin verilmesinin de diş çürüklerinden korunmada etkin bir uygulama olduğunu düşünmüşlerdir. Buna sistemik Fluor uygulaması denilmektedir ve bu uygulama 1980'li ve 1990'lı yıllara kadar batılı ülkelerde devam etmiştir. Bu yıllardan sonra ise Fluorid'in dişler üzerine etki mekanizmasının aslında Topikal uygulamalar olduğu ispatlanmış ve birçok gelişmiş ülkede suların fluoridlenmesi ve Fluor tabletlerinin kullanılması sınırlandırılmıştır. Laboratuar çalışmaları ve epidemiyolojik çalışmalar Fluorid'in dişler ağızda sürdükten sonra direkt dişler üzerine Fluor uygulanmasının çürükten korunmada en etkili yöntem olduğunu ispatlamıştır. Yani düşük konsantrasyonda sürekli Fluorid'in dişler üzerinde bulunması diş çürüğü oluşumunu önlediği ispatlanmıştır. Bu yapılan çalışmaların sonuçlarına göre ülkemizde özellikle hamilelik döneminde ve çocuklar doğduktan sonra verilen gereksiz Fluor tabletlerinin diş çürüklerinden korunmada etkili bir yöntem olmadığı anlaşılmaktadır. Fluor tabletleri önerilirken mutlaka bir pedodontist veya diş hekiminin kontrolünde; 3 yaş ve altı çocuklarda çürük riski tespit edilerek verilmelidir. Diş çürüklerinden korunmada tüm dünyada kabul edilen en etkin yöntemlerden olan Topikal Fluorid uygulamalarına kısaca bakacak olursak, temel olarak konsantrasyon ve uygulama şekli göz önüne alındığında iki ana grup altında toplayabiliriz;
1- Hekim Uygulamaları
Diş hekimleri tarafından uygulanan topikal fluorid uygulamaları (muayenehanelerde diş hekimi kontrolünde yapılır). Genellikle topikal jel ve solüsyonlar, proflaksi patları, fluoridli dental materyaller şeklinde uygulanmaktadır. Yapılan çalışmalarda bu preparatların uygulanması ile çocuklarda %30-40 oranında diş çürüklerinde azalma tespit edilmiştir. Genellikle özel uygulama kaşıkları kullanılır. Tedavi esnasında diş üzerinde en fazla fluorid birikimi ilk dakikada gerçekleşir. Ancak maksimum etki için 2-4 dakika uygulama istenir. Uygulama sonrası yarım saat hastanın bir şey yememesi ve içmemesi önerilir.
2- Kişisel Uygulamalar
Kişilerin kendilerinin uygulayabilecekleri uygulama şekilleri ise düşük konsantrasyonlu fluorid preparatlarıdır. (Genellikle piyasada kolaylıkla bulabilirler ve sık olarak uygulanması gerekir) Kişilere daha kolay ulaşılması açısında bireylerin kendilerinin uygulayabileceği metodlardır. Bu yöntemler Fluorid'in karıştırıldığı preparatlara göre diş macunları ve ağız gargaraları şeklinde piyasada bulunmaktadır.
Diş macunları
Yapılan klinik ve epidemiyolojik çalışmalar fluoridli diş macunlarının diş çürüğü üzerine başarısını kanıtlamıştır. Günümüzde çürük miktarında görülen düşmenin önemli sebeplerinden birinin bu macunların tüketiminin yaygınlaşmasına bağlı olduğu görüşü hakimdir. Fluoridli macunlar en kolay, herkesin uygulayabileceği ucuz bir çürük kontrol yöntemidir. Bu nedenle çocukların günde iki defa fluoridli macun ile diş fırçalaması yapması özendirilmelidir. Çocukların diş macunu yutma ihtimali göz önünde bulundurularak küçük bir leblebi tanesi büyüklüğünde diş macunu diş fırçası üzerine koyulup dişler fırçalanmalıdır. Diş macunlarındaki toplam fluorid miktarı 1000 veya 1500 ppm düzeyindedir. Okul öncesi çocuklar için 500 ppm'lik macunlar tercih edilmeli ve 3 yaşından küçük çocuklarda diş macunu çok dikkatli kullanılmalıdır.
Fluoridli gargaralar
Ülkemizde piyasalarda değişik fluoridli gargaralar mevcuttur ve bu gargaraların fırçalama öncesi veya sonrası uygulama durumuna göre farklılıkları vardır ve bunların tümünde yaklaşık %0.05 sodyum fluorid bulunur. Çocuklarda diş çürüklerinden korunma amacıyla kullanılacak gargaralar diş fırçalama sonrası ve mümkünse alkolsüz olanları tercih edilmelidir. Gargaralar çürük riski yüksek çocuklarda mesela ortodontik aparey kullanan çocuklarda mutlaka tercih edilmelidir. Ancak 6 yaşının altındaki çocuklarda yutma refleksinin kontrolü iyi olmadığından kullanım zordur ve önerilmez.
Sonuç olarak;
Dünyada yaklaşık 500 milyon kişi fluoridli diş macunu kullanmaktadır. Toplumumuzda çocuklarda çürük görülme sıklığı göz önüne alındığında yukarıda bahsedilen tüm fluorid uygulamalarının Türk toplumunda bir gereksinim olduğu ortaya çıkmaktadır. Fluorid uygulamasından önce çocuklara hangi nedenle Fluor verdiğimizi bilmeliyiz. Unutulmamalıdır ki çocuklarda Fluorid'in aşırı kullanımı dişler ve genel vücut sağlığı açısından zararlı olabilmektedir. Bilinçsizce kullanılan Fluor tabletleri yerine çocuklarda diş çürüklerinden korunmada ağız hijyeni, diyet kontrolü, düzenli diş hekimi kontrolleri ve topikal fluorid uygulamaları gibi bilinçli yaklaşımların ülkemiz koşulları göz önüne alındığında daha doğru olacağı düşüncesindeyim. Sağlıklı ve mutlu gülüşler dileğiyle.